120-jarig bestaan: De Zwarte Meteoor, Dhlomo en kampioenschappen

Op 3 mei 2023 bestaat ons mooie Heracles alweer 120 jaar! Speciaal voor dat jubileum kijken wij iedere maand terug in onze rijke historie. Hoe is onze club opgericht? Op wat voor een manier is Heracles Almelo tweemaal kampioen geworden? En hoe was het om aan de Bornsestraat te spelen? Allemaal onderwerpen die aan bod komen in dit item. Deze maand hebben we de periode 1953 tot en met 1962: daarin de invoering van betaald voetbal, de komst van Steve Mokone en twee kampioenschappen. 

Na jaren van sluimerende kritiek op de KNVB vanwege het koppig vasthouden aan het niet willen betalen van voetballers, zorgt de watersnoodramp in 1953 ervoor dat de mening massaal wordt gedragen. Waar de Nederlandse voetbalbond de internationals schorst die buiten de landsgrenzen gaan voetballen voor geld, vormen diezelfde spelers een team voor een benefietwedstrijd tegen Frankrijk (2-1) om geld op te halen voor de slachtoffers van de ramp in Zeeland. 

Strijd der bonden
Wanneer fans het niveauverschil zien tussen de huidige Nederlandse internationals en de geschorste spelers, willen de Nederlanders dat de bond betalingen toelaat. Als de koppige kleuters die het soms zijn, reageert de KNVB met een schorsing van vijf jaar(!) voor Heracles-ster Frens van der Veen. Dit omdat hij in de jaren ‘40 geld zou hebben ontvangen toen hij voor VVV speelde. Wanneer het betaald voetbal dan eindelijk wordt ingevoerd door de bond (zaterdag 3 juli 1954), vervalt de schorsing voor Van der Veen wel maar is hij niet meer actief in het zwart-wit.

Heracles is één van de ploegen die het betalen niet ziet zitten, vooral omdat ze het al lastig hebben om een sluitende begroting te kunnen krijgen. Uiteindelijk gaan ook de Almeloërs overstag. Dit terwijl er in Nederland op dat moment twee competities van start gaan: één van de KNVB en één van de nieuw opgerichte NBVB, een voorvechter voor betaald voetbal. In de competitie van de NBVB spelen De Twentse Profs, dat de ene na de andere Heraclied weet te verleiden met een loonstrookje.

Reddende engel
Daardoor is Heracles genoodzaakt om terug te grijpen op voornamelijk jonge voetballers. De ‘baby’s van Heracles’, zoals ze vaak in de media worden genoemd, doen het redelijk goed, maar moeten het voornamelijk fysiek afleggen tegen de oudere tegenstanders. Wanneer de NBVB en de KNVB de geschillen uit de wereld helpen en de competities samenvoegen, komt Heracles in een zware poule waarin het zich niet weet te plaatsen voor de Hoofdklasse.

Ook in de eerste klasse weet Heracles geen potten te breken, het bungelt onderaan en financieel verkeert de club ook in zwaar weer door tegenvallende toeschouwersaantallen. Om niet kopje onder te gaan is het belangrijk voor Heracles om bij de eerste vijf te eindigen en in de nieuw te vormen eerste divisie terecht te komen. Maar helaas, Heracles vindt zichzelf terug in de tweede divisie. Financieel wordt de club geholpen door Ten Cate, die de schuld van 10.000 gulden samen met een aantal andere fabrikanten overneemt en daarmee het voortbestaan van Heracles redt.

Zuid-Afrikanen
Na een tussenjaar, waarin de nieuwe trainer Jan Bijl moet werken aan een nieuw elftal, wordt er goed rondgekeken naar nieuwe versterkingen voor de Heraclieden. Één van die versterkingen is Joop Schuman die voor een prikkie overkomt van het Duitse Preussen Münster. In de oefenwedstrijd tegen Göttingen ‘05 staat naast Schuman een donkere man, Steve Kalamazoo Mokone. De Zuid-Afrikaan geeft met twee doelpunten en een assist in die wedstrijd een voorproefje op wat nog komen gaat. Naast Schuman en Mokone, worden ook Isie Greving en de Zuid-Afrikaanse Godfrey ‘Ace’ Moeketsi aangetrokken. Hoewel laatstgenoemde weinig van zich laat horen.

Schuman, Mokone, Greving en de jonge Henk ten Brinke zorgen voor een attractief Heracles dat op de titel af koerst en in de één na laatste speelronde thuis tegen Zwolsche Boys (7-0) veilig stelt. De Almeloërs promoveren daarmee naar de eerste divisie. Dat alles zonder de ‘aangetrokken’ Moeketsi, die zich nooit heeft laten zien. In tegenstelling tot hem, is het seizoen erop wel een andere Zuid-Afrikaan te bewonderen in Almelo: Darius Dhlomo.

Dhlomo vindt al snel zijn plek op de linkshalf-positie en komt, ook door het geleidelijke wegvallen van Mokone, steeds prominenter naar voren binnen het strijdende Heracles. Wanneer trainer Bijl Mokone beschuldigt van gebrek aan inzet, besluit de Zwarte Meteoor te vertrekken bij Heracles. In het seizoen daarna vertrekt ook Bijl zelf, na tegenvallende resultaten en een conflict met voorzitter Andries Molenaar. 

Nek-aan-nek
In 1960-1961 strijden de Almeloërs lang met Blauw Wit om de titel in de eerste divisie, maar dankzij een onderling tweeluik met de Amsterdammers die beiden 4-2 verloren worden haakt Heracles af in de strijd om de titel. Wel zetten ze een record neer met maar liefst 115 gescoorde doelpunten in één seizoen. Om die laatste stap te kunnen zetten, wordt de achterste linie van de zwart-witten versterkt met een aantal Duitse voetballers: Herbert Finken en Wolfram Arnthoff. Ook wordt Jaap van der Leck als trainer voor de groep gezet.

Het team groeit snel naar elkaar en vormt een hecht vriendenteam. Die vriendenploeg is met het Utrechtse Elinkwijk verwikkeld in een nek-aan-nek race om de titel. Wanneer de Utrechters op bezoek komen in Almelo, weet Heracles onder het toeziend oog van 18.000 toeschouwers te winnen met 3-0. Een maand later volgt het kampioensduel met Heerenveen, waarin de druk zich meester maakt van de meeste Heraclieden. Alleen Isie Greving weet zich van die druk te ontdoen en het verlossende doelpunt te maken, waarna een ware pitch invasion plaatsvindt.

Over een aantal spelers in dit stuk is voldoende te zien en lezen. Zo spraken wij met Henk ten Brinke over zijn decennia-lange loopbaan bij Heracles, wat hier te lezen is.
Over Steve Mokone is het boek De Zwarte Meteoor uitgebracht door Tom Egbers en ook verfilmd (in zijn geheel op Youtube te bekijken).
Als laatste zal er van 21 juni tot en met 30 juni op Erve Asito een muziektheaterspektakel afspelen over Darius Dhlomo. Kaarten zijn beschikbaar via https://www.dhlomo.nl/

Volgende maand gaan we kijken naar de periode 1963-1972, een periode waarin Heracles zowel in de Eredivisie als in de Eerste Divisie zijn plek probeert te vinden.